Jacob Magnus, 1919 - 1944
in 1944 omgekomen in het concentratiekamp Schwarzheide
Dankzij het speurwerk van Klaas Timmer te Gieten 1) weten we nu, dat de Joodse Assenaar in de Mei-oorlog van 1940 meestreed voor de vrijheid van ons vaderland. Jacob (Jaap) werd geboren op 6 maart 1919 te Assen. Hij was de oudste zoon van David Magnus en Henriette Heilbronn, en woonde bij zijn ouders aan de Rolderstraat 54. Van beroep was hij, net als zijn vader, paardenslager. Evenals zijn broer Heiman was hij lid van de Asser voetbalvereniging Achilles 1894. Hij diende als soldaat bij het legeronderdeel 2-1 GB. Reeds op de eerste dag van de Mei-oorlog werd hij gevangen genomen bij Holsloot in Drenthe. Klaas Timmer schrijft:
Holsloot is een plaats, ca. 2 km ten noordwesten van Veenoord. Holsloot was een punt dat door de Nederlandse legerleiding was aangewezen als 2e vertragingspunt. Omdat er onvoldoende troepen waren om in geval van oorlog in 1939/1940 Noord-Nederland te verdedigen, besloot de legerleiding een aantal ‘vertragingslijnen ‘ te creëren. Het was de bedoeling niet om een langdurige verdediging te voeren, want daarvoor was het aantal militairen te gering en was de bewapening ontoereikend. Vlak langs de grens liep de z.g. O-lijn. De militairen die hier gelegen waren, hadden tot taak de doorgaande wegen te blokkeren (door b.v. bruggen op te blazen) en de vijand (lees: de Duitsers) zo lang mogelijk tegen te houden. Daarna moesten de militairen zich terugtrekken op een tweede achterliggende vertragingslijn, de Q-lijn. Deze lijn lag verder landinwaarts. Als ook hier de posities onhoudbaar waren, moesten de eenheden zich via van te voren bepaalde en verkende routes terugtrekken op de stellingen voor de Afsluitdijk, of daarover naar de vesting Holland.
Holsloot lag aan de O-lijn, beter: de O-lijn ging iets ten NW van Holsloot, bij de Haarbrug, naar het noorden langs de Jongbloedvaart. In feite was de verdediging bij de Holslootbrug georganiseerd, maar werd als Holsloot aangeduid. [zie de kaartjes hieronder]
Hierheen werden verscheidene militairen vanaf de grens gedirigeerd. Op een gegeven moment werd de positie onhoudbaar doordat ze als het ware omsingeld werden door Duitse troepen en werd besloten zich over te geven.Jacob Magnus werd op 20 mei 1940 ingeschreven in het krijgsgevangenkamp (Stalag II D) te Stargrad 2), onder nummer 30935. In de eerste helft van juni 1940 werden de krijgsgevangen genomen soldaten weer naar Nederland gerepatrieerd.3)
Het is triest dat deze man, die zijn leven waagde voor onze vrijheid, betrekkelijk laat in de Tweede Wereldoorlog, op 30 november 1944 omkwam in het concentratiekamp Schwarzheide, in de buurt van Dresden.
dr. Jan Ridderbos
1. Zie zijn artikel ‘Drentse soldaten in het Duitse krijgsgevangenkamp Stargrad. De gevolgen van vijf dagen oorlog’, in Waardeel [Kwartaalblad van de Drentse Historische Vereniging], 2017 nr. 3
2. Zie www.wikipedia.org/wiki/Stalag_II-D.
3. Zie voor meer informatie over de Mei-oorlog in Drenthe: L. J. Broeksma in Ons Waardeel [Kwartaalblad van de Drentse Historische Vereniging], 1990 no. 2.
